بررسی برخی پاسخ های مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی دو رقم کلزا به دمای پایین

این پژوهش با هدف ارزیابی مکانیسم تحمل به تنش سرما در کلزا بر روی دو رقم پاییزه مقاوم به سرما اکاپی و رقم بهاره حساس به سرما rgs003 در قالب یک آزمایش فاکتوریل سه عاملی با طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار صورت گرفت. گیاهچه های دو رقم تا مرحله 4 برگی در دمای (شب/ روز) °c 16/22 رشد کردند، سپس نیمی از گلدان ها به اتاق سرما با دمای (شب/ روز) °c 3/10 به مدت 7 روز منتقل شدند. نمونه برداری از گیاهان شاهد و گیاهان تحت تنش در روزهای صفر، 2، 4 و 7 سرما صورت گرفت. وزن تر و خشک و درصد آب ساقه چه، مقدار کلروفیل های a و b ومقدار کمی پروتئین محلول برگی در دو رقم مورد مطالعه اندازه گیری شد. در اثر بسیاری از تنش ها از جمله تنش دمای پایین، گونه های فعال اکسیژن تولید می شود که در پراکسید شدن ترکیبات غشا سلول و غیر فعال کردن آنزیم ها نقش دارند. برای مقایسه سیستم تجزیه گونه های فعال اکسیژن در دو رقم مورد مطالعه تحت تنش سرمایی میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان (سوپر اکسید دیسموتاز، کاتالاز، پراکسیداز، آسکوربات پراکسیداز) و میزان مالون دی آلدهید سنجیده شد. افزایش مقاومت به سرما طی دوره سازگاری به سرما در نتیجه ذخیره قند های محلول و پرولین در گیاهان است. لذا مقدار پرولین و کربوهیدرات های محلول (گلوکز، رامنوز، مانوز، فروکتان) در دو رقم مورد مطالعه اندازه گیری شدند. بر اساس نتایج تجزیه واریانس رقم متحمل به سرما اکاپی نسبت به رقم حساس به سرما rgs003 میزان کاهش کمتری در وزن تر و خشک و درصد آب ساقه چه و مقدار کلروفیل ها نشان داد. میزان انباشته شدن پرولین و کربوهیدرات های محلول در رقم متحمل بالاتر بود و میزان فعالیت آنزیم های سوپر اکسید دیسموتاز، کاتالاز وآنزیم آسکوربات پراکسیداز در طول تیمار سرمایی در رقم متحمل نسبت به رقم حساس به سرما افزایش بیشتری نشان داد. میزان فعالیت آنزیم پراکسیداز رقم متحمل کمتر از رقم حساس بود. میزان مالون دی آلدهید در رقم اکاپی تغییری نشان نداد در حالیکه در رقم حساس به سرما افزایش شاخصی را نشان داد. کلمات کلیدی: تنش سرما، کلزا، صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی